Cari ilin 25 fevral tarixində Yəhudi Muzeyi və Tolerantlıq Mərkəzində Xocalı faciəsinin 30 illiyi ilə əlaqədar anım tədbiri keçirilib.
Azərbaycanın Rusiyadakı səfirliyindən verilən məlumata görə, səfirliyin və Heydər Əliyev Fondunun Rusiya nümayəndəliyinin təşkilatı dəstəyi ilə keçirilən tədbirdə Türkiyənin Rusiyadakı Səfiri Mehmet Samsar, diplomatik korpusun və Rusiya ictimaiyyətinin nümayəndələri, Rusiyanın Azərbaycanlı Gənclər Birliyinin (RAGB) fəalları, diaspor təşkilatlarının üzvləri, Moskvada təhsil alan tələbələr iştirak etmişlər.
Konfransı giriş sözü ilə açan Səfir Polad Bülbüloğlu çıxışında xüsusilə qeyd etmişdir ki, artıq Azərbaycan xalqı bu günü tamamilə fərqli hisslə qeyd edir, çünki qüdrətli ordumuz, igid oğullarımız güclü və müdrik Ali Baş Komandanın rəhbərliyi altında uzun müddət gözlənilən Qələbəni qazanmışdır. Bütün dünya ordumuzun nə qədər qüdrətli və müasir olduğuna, əsgər və zabitlərimizin döyüş ruhunun nə qədər yüksək olduğuna, Prezidentimiz, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin iradəsinin nə qədər möhkəm və qətiyyətli olduğuna şahid olmuşdur.
Bu müharibənin tək işğal altında olmuş torpaqları deyil, eyni zamanda şərəf və ləyaqəti qaytarmış, yaşlı nəslə gənclərin gözlərinə dik baxmaq, gənc nəslə isə Vətəni azad etmək kimi mühüm tarixi missiyanı yerinə yetirmək imkanını vermişdir. Səfir bu igidlərin istilaçı olmadıqlarını, onların öz evlərinə qayıtdıqlarını anlamağın vacibliyini qeyd etmişdir. Onların böyük gücü və həqiqəti də məhz bunda idi. Onların arasında Xocalı sakinləri də yer almışdır.
Bu müharibədə biz, bizim üçün hər biri son dərəcə əziz olan minlərlə gəncimizi itirdiк. Bu qurbanlar uzun illər işğal altında olan torpaqlarımızı azad etmək, Vətəni düşməndən təmizləmək, köçkünlərimizin nəhayət öz doğma yerlərinə qayıtması naminə verilmişdir.
Xocalı faciəsi Birinci Qarabağ müharibəsində ən miqyaslı və qanlı, lakin, təəssüf ki, yeganə faciəvi səhifə olmamışdır.
Azərbaycanın Səfiri xatırlatmışdır ki, vaxtaşırı Rusiya mətbuatında Birinci Qarabağ müharibəsinin Sumqayıt hadisələri ilə başladığı haqda iddialar səslənir. O, ilk qanın Sumqayıtda yox, daha öncə töküldüyünü vurğulayaraq, 1983-cü ildən Xocalı soyqırımına qədər törədilən erməni vəhşiliklərinin və vandalizminin təkzibolunmaz faktlarını xronoloji ardıcıllıqla diqqətə çatdırmışdır. Dahi dövlət xadimi Heydər Əliyevin SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsindən kənarlaşdırılmasından sonra azərbaycanlıların bütün Ermənistan ərazisindən kütləvi şəkildə qovulması başlanmışdır. Səfir bütün bu faciəvi hadisələrdə o vaxtkı erməni ziyalılarının mühüm neqativ rol oynadıqlarını da təəssüf hissi ilə vurğulamışdır.
Azərbaycanlıların Ermənistan ərazisindən qovulması erməni separatçılarının böyük planının yalnız başlanğıcı idi. İkinci mərhələ Dağlıq Qarabağın, daha sonra azərbaycanlıların yaşadığı 7 rayonun etnik təmizlənməsi ilə davam etdirilmişdir.
1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə isə Xocalıda dinc azərbaycanlı əhaliyə qarşı ən amansız qətliamlardan biri baş vermişdir. Bir gecədə 613 nəfər qətlə yetirilmiş, onların arasında qocalar, qadınlar və uşaqlar olmuşdur. Sağ qalanların ifadələrində hücum edənlərin inanılmaz, heç cür haqq qazandırıla bilinməyən qəddarlığı haqda ifadələri öz əksini tapmışdır. Rusiyanın “Memorial” hüquq-müdafiə mərkəzinin hesabatında cəsədlərin əksəriyyətinin eybəcər hala salındığı və ya onlarda işgəncə izləri olduğu qeyd edilmişdir. Lakin insanlığa qarşı törədilmiş bu ağır cinayətlərə görə bu günə qədər heç kim məsuliyyətə cəlb olunmamışdır.
Ötən illərdə müxtəlif ölkələrdə Azərbaycan xalqının nümayəndələri Xocalı faciəsinə diqqət çəkərək, beynəlxalq təşkilatları, dünyanın müxtəlif ölkələrinin hökumətləri və parlamentləri tərəfindən qiymətin verilməsi və onun soyqırım aktı kimi tanınması üçün çalışmışlar. Bir çox ölkələrin, o cümlədən Bosniya və Herseqovina, Kolumbiya, Çexiya, Meksika, Pakistan, Panama, Peru, Rumıniya, Qvatemala, eləcə də ABŞ-ın bir sıra ştatlarının qanunverici orqanları Xocalı soyqırımını tanıyan aktlar qəbul etmişlər.
Bütün bunların Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti xanım Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən “Xocalıya ədalət” beynəlxalq kampaniya çərçivəsində həyata keçirilən nəhəng ardıcıl işin hesabına mümkün olmuşdur.
Səfir bir daha vurğulamışdır ki, Xocalı faciəsi Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı ən qanlı, ən dəhşətli, lakin yeganə olmayan faciədir. Əsgəran, Qafan, Gümrü, Zəngibasar, Quqark, Kərkicahan, Meşəli, Quşçular, Qaradağlı, Ağdaban, Xocalı – bu adların hər birinin arxasında onlarla, yüzlərlə günahsız qətlə yetirilmiş Azərbaycanın dinc sakini vardır.
O qeyd etmişdir ki, Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri zamanı insanlığa qarşı törədilən cinayətlərin dünya tərəfindən tanınması və pislənməsi üçün səylər göstərilməlidir. Məlum olduğu kimi, bu cür cinayətlərə görə məsuliyyətə cəlb etmə müddəti yoxdur!
Səfir Yəhudi Muzeyi və Tolerantlıq Mərkəzinin rəhbərliyinə göstərilmiş dəstəyə və əməkdaşlığa görə dərin minnətdarlığını bildirərək, soyqırım yaşamış xalq kimi yəhudilərin Azərbaycan xalqına qarşı edilmiş zülmü hər kəsdən daha yaxşı anladığını söyləmişdir.
Polad Bülbüloğlu, həmçinin bugünkü tədbirdə iştirak etməklə Azərbaycan xalqının dərdinə şərik olan Rusiya ictimaiyyətinin nümayəndələrinə, diplomat həmkarlarına təşəkkür etmişdir.
Tanınmış rusiyalı politoloq, hərbi ekspert, “Natsionalnaya oborona” jurnalının baş redaktoru İqor Korotçenko çıxışında bu dəhşətli cinayətlərin törədilməsi göstərişini verən və onların bilavasitə icrasına görə məsuliyyət daşıyan şəxslərin cəzalandırılmasının vacibliyini vurğulamışdır. O demişdir: “Bu cinayətin törədilməsində əli olanlar, şübhəsiz ki, cəzalarını almalı və bunun, ilk növbədə, belə dəhşətli hadisələrin nə indi, nə də gələcəkdə təkrarlanmaması üçün mühümdür. Erməni millətçi və separatizm ideyaları Sovet İttifaqının dağılmasının detonatoruna çevrilmiş və qardaş qırğınına, qanlı müharibəyə səbəb olmuşdur”.
O, eyni zamanda, Rusiyada Xocalı faciəsinin qanunvericilik səviyyəsində soyqırım aktı kimi tanınması üçün bütün zəruri tədbirlərin həyata keçirilməli olduğuna əminliyini ifadə etmişdir.
İsraildən olan jurnalist və politoloq Arye Qut Xocalı faciəsinin Azərbaycan xalqının ağrısı olduğunu bildirərək, Azərbaycana öz dəstəyini ifadə etmişdir. O vurğulamışdır ki, Xocalıda baş vermiş faciəli hadisələrlə əlaqədar hər il İsraildə də tədbirlər keçirilir, vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş dinc sakinlərin xatirəsi yad edilir.
O, atası Əmir Qutla birgə yazdığı «Боль» adlı bədii-sənədli romanın yaranma tarixi barədə tədbir iştirakçılarına məlumat vermişdir. Kitab Xocalıda törədilmiş dəhşətli soyqırım aktından bəhs edir. Kitabın müəllifi sözügedən romanın bir neçə dilə tərcümə olunduğunu söyləyərək, Azərbaycan dilində xanım Leyla Əliyevanın dəstəyi ilə nəşr olunduğunu vurğulamışdır.
Çıxışının sonunda Arye Qut təəssüflə qeyd etmişdir ki, Xocalıda vəhşiliyi törətmiş Ermənistanın keçmiş siyasi rəhbərliyi hələ də azadlıqdadır.
İsrailli politoloq İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan ordusunun qələbəsini xatırlamış, bu gün Azərbaycanın qalib ölkə olduğunu vurğulayaraq, Azərbaycan Prezidentinin “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarını səsləndirmişdir.
Sonra yazıçı Yuri Pompeyev çıxış edərək, Xocalıda baş vermiş faciəli hadisələrin amansızlığını qeyd etmişdir. O xatırlatmışdır ki, erməni hərbçilərinin vəhşilikləri azərbaycanlı jurnalist Çingiz Mustafayev tərəfindən lentə alınmış və həmin vaxt Rusiya televiziyasında nümayiş etdirilmişdir. Yazıçı qonaqlara “Qarabağın qanlı girdabı” kitabı haqqında məlumat verərək, kitab üzərində işləyərkən bu hadisələri hərtərəfli öyrəndiyini və bu kontekstdə Azərbaycan Respublikasının o vaxtkı hakimiyyətinin məsuliyyətsizliyini qeyd etmişdir. O, Ermənistanın gələcək müdafiə naziri Seyran Ohanyanın, gələcək prezidentləri Robert Koçəryan və Serj Sarqsyanın həmin vəhşiliklərin törədilməsində bilavasitə əli olduğunu tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdıraraq, Ermənistanın adları çəkilən keçmiş rəhbərlərinin axtarışa verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hakimiyyətinin son qərarının əhəmiyyətini vurğulamışdır. Onların mülki şəxslərə qarşı törədilmiş bütün vəhşiliklərə görə Haaqa beynəlxalq məhkəməsi qarşısında çıxış etmələrinin vaxtının çatdığını söyləmişdir.
Sonra RAGB fəalı, həkim və otuz il əvvəl baş vermiş faciəli hadisələrin şahidi Orxan Kərimov doğulduğu Qaradağlı kəndində baş verənlərlə bağlı acı xatirələrini bölüşmüşdür. Qohumları və dostları arasında Vətən uğrunda canından keçmiş şəhidlərin olduğunu qeyd edərək, o qanlı günlərin xatirəsinin tarix və gələcək naminə yaşadılmasının vacibliyini xüsusilə vurğulamışdır.
Tədbirdə Xocalı soyqırımının 30-cu ildönümünə həsr olunmuş “Remember” adlı yeni videoçarx təqdim olunmuşdur.
Konfransın sonunda Polad Bülbüloğlu tədbir iştirakçılarına təşəkkürünü bildirərək, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Rusiya Federasiyasına uğurla baş tutmuş rəsmi səfəri barədə ətraflı məlumat vermişdir. Polad Bülbüloğlu səfər zamanı imzalanmış Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamənin əhəmiyyətini vurğulamışdır. O, eyni zamanda, bu sənədin ölkələrimiz arasında ikitərəfli münasibətləri keyfiyyətcə yeni səviyyəyə çıxardığını və yaxın illər üçün əməkdaşlığın əsas istiqamətlərini müəyyən etdiyini qeyd etmişdir.