Qətərdə keçirilən Fövqəladə Ərəb-İslam Sammiti təkcə islam dünyasının birgə mövqeyinin ifadəsi baxımından deyil, həm də regional və qlobal siyasətdə güc balansının yenidən formalaşması baxımından mühüm hadisədir. Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovun bu sammitdə iştirakı Azərbaycanın həm islam aləmi, həm də geniş mənada beynəlxalq münasibətlər sistemində rolunu bir daha əks etdirir.
Sammitin gündəliyində duran əsas məsələ islam ölkələrinin regional təhlükəsizlik və humanitar problemlərə yanaşmasıdır. Son illərdə Fələstin məsələsi, Yaxın Şərqdəki qarşıdurmalar, Əfqanıstan və Yəməndəki humanitar böhran, həmçinin müsəlman icmalarının üzləşdiyi siyasi və sosial təzyiqlər islam dünyasının ortaq mövqeyini tələb edən faktorlar kimi ön plana çıxır. Bu baxımdan Qətərdə keçirilən sammit İslam dövlətlərinin parçalanmış mövqelərinin vahid xətt üzrə birləşdirilməsinə cəhd kimi görünür.
Azərbaycan İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının fəal üzvü olmaqla yanaşı, həm də Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayan ölkədir. İkinci Qarabağ müharibəsindəki qələbədən sonra Azərbaycanın regional güc mövqeyi daha da güclənib və bu, diplomatik xəttə də sirayət edir. Ceyhun Bayramovun sammitdə iştirakı Azərbaycanın yalnız Qafqaz və türk dünyası çərçivəsində deyil, eyni zamanda ərəb-müsəlman coğrafiyasında da aktiv oyunçuya çevrilmək niyyətinin göstəricisidir. Burada əsas məqsədlərdən biri Qarabağ münaqişəsindən sonrakı mərhələdə Azərbaycanın mövqeyini islam dünyasında daha da möhkəmləndirmək, Ermənistanla sülh prosesinə islam ölkələrinin dəstəyini artırmaq, humanitar və enerji diplomatiyası vasitəsilə yeni əməkdaşlıq imkanları yaratmaqdır.
Sammitin diqqət mərkəzində olan məsələlərdən biri də regional təhlükəsizlikdir. Azərbaycan bu sahədə həm Cənubi Qafqaz, həm də Xəzər hövzəsi üçün mühüm aktordur. İslam dünyasının digər dövlətləri üçün Azərbaycan nümunəsi strateji dəyərlərə malikdir. Belə ki, Azərbaycan uzun illərdir radikalizmə və terrorçuluğa qarşı beynəlxalq müstəvidə mübarizə aparıb. Azərbaycanın qaz və neft resursları Avropa və Yaxın Şərq arasında enerji körpüsü rolunu oynayır. Digər tərəfdən Azərbaycan ordusu və diplomatiyası beynəlxalq təhlükəsizlik mexanizmlərində fəal iştirak edir.
Sammitdə humanitar böhranların müzakirəsi Azərbaycanın humanitar diplomatiyası ilə də üst-üstə düşür. Bakı uzun illərdir qaçqın və məcburi köçkün problemi ilə üzləşib, eyni zamanda beynəlxalq humanitar təşəbbüslərdə fəal iştirak edir. Bu təcrübə Azərbaycanı islam dünyasında humanitar məsələlərin həlli ilə bağlı nümunəvi tərəfdaş kimi göstərir. Bu baxımdan Azərbaycanın bu sammitdə iştirakı ölkəmizin diplomatik mövqelərini gücləndirəcək, Azərbaycanın islam dünyasında nüfuzunun artmasına və sülh prosesində mövqelərinin daha geniş dəstək qazanmasına səbəb olacaq. İqtisadi əməkdaşlıq imkanları daha da genişlənəcək. Qətər və digər ərəb dövlətləri ilə enerji, logistika və investisiya sahələrində yeni layihələrin təşviqi sahəsində imkanlar açılacaq. Bir sözlə, Qətərdə keçirilən Fövqəladə Ərəb-İslam Sammitində Azərbaycanın iştirakı həm regional təhlükəsizlik, həm humanitar məsələlər, həm də siyasi əməkdaşlıq baxımından ölkəmizin islam dünyası ilə inteqrasiyasını gücləndirəcək.
MTM Analitik Qrup