Ölkə rəhbərliyi son illərdə dünya dövlətlərini regionda yaranmış yeni geosiyasi reallıqlarla tanış etmək, ölkəmizin haqlı, ədalətli yanaşmasını, sülh və sabitlikdə maraqlı olmasını onlara obyektiv şəkildə çatdırmaq, təcavüzkar Ermənistanın müharibə cinayətlərinin ifşasına nail olmaq istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirir.
Bu məqsədlə beynəlxalq təşkilatların və digər mühüm toplantıların tribunalarından yüksək diplomatik məharətlə istifadə olunur. Xarici İşlər Nazirliyinin Ermənistanın mina basdırdığı ərazilərin xəritələrini tam şəkildə təqdim etməməsi, Birinci Qarabağ Müharibəsində itkin düşmüş 4000-dək azərbaycanlının taleyi və kütləvi məzarlıqlar barədə məlumatları gizlətməsi, işğalın ekoloji fəsadları, faydalı qazıntı yataqlarımızın qanunsuz istismarı ilə bağlı BMT-yə ünvanladığı müraciətlərin təşkilatın Təhlükəsizlik Şurasının rəsmi sənədləri kimi yayılması informasiya savaşında ölkəmizin üstünlüyünü təmin edib. Nəticədə, Azərbaycan həm diplomatiya, həm də informasiya cəbhəsində Ermənistan üzərində üstünlüyünü təmin edib, konstruktiv, beynəlxalq hüquqa söykənən sülh təşəbbüsləri ilə danışıqlar prosesində diktə edən tərəfə çevrilib.
Müasir dövrdə partlayıcı döyüş silahları, əldəqayırma partlayıcı qurğular münaqişə və münaqişədən sonrakı vəziyyətlərdə olan bir çox ölkələrə mənfi təsir göstərməkdə davam edir. Azərbaycan hazırda dünyada minalarla ən çox çirklənmiş ölkələrdən biridir – ərazilərimizin 13 faizindən çoxu bu təhlükənin təsirinə məruz qalıb. Mütəxəssislərin qiymətləndirmələrinə görə, ölkə ərazisində təxminən 1 milyon 500 minədək zərərsizləşdirilməyən mina və partlamamış hərbi sursat mövcuddur.
Minalar təkcə hərbi təhlükə deyil, həm də məcburi köçkünlərin geri qayıdışına, infrastrukturun bərpasına, ətraf mühitin qorunmasına ciddi təhdiddir. Təsadüfi deyil ki, ötən il Bakıda keçirilmiş qlobal iqlim tədbiri – COP29 çərçivəsində Ermənistanın mina terrorunun fəsadları xüsusi qabardılıb, problemin yaradığı ekoloji problemlər diqqətə çəkilib.
Postmüharibə dövründə – 2020-ci ilin noyabr ayından 387 nəfərin mina partlayışı nəticəsində həlak olması və yaralanması təhlükənin real miqyası barədə dolğun təsəvvür yaradır. Ümumilikdə, Qarabağ münaqişəsinin əvvəlindən indiyədək 3400-dən çox insan, o cümlədən yüzlərlə qadın və uşaq minaların qurbanı olub. Ermənistan hətta 2020-ci ilin noyabrında münaqişə başa çatdıqdan sonra da ərazilərimizə yeni minalar yerləşdirməyə davam edib. Qarşı tərəfin hələ də mina sahələrinin tam və etibarlı xəritələrini təqdim etməkdən imtina etməsi humanitar əməliyyatların keçirilməsini, 800 000-dən çox məcburi köçkünün geri dönüşünü çətinləşdirir.
Qarabağ separatçı rejiminin həbs edilmiş rəhbərlərinin bu günlərdə Bakıda keçirilən açıq məhkəmə prosesində verdikləri ifadələr də Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin mina terroru cinayətlərini ifşası baxımından əhəmiyyətlidir. Ermənistan silahlı qüvvələrinin hərbi qulluqçusu olmuş, general-mayor ali hərbi rütbəsində xidmət etmiş David Manukyan məhkəmə ifadəsində Azərbaycan ərazisində kütləvi şəkildə mina basdırdıqlarını etiraf edib.
Azərbaycanın mina problemi ilə əlaqədar beynəlxalq platformalarda da uğurlu iş aparır. Aprelin 1-də Cenevrə şəhərində ölkəmizin təşəbbüsü və həmmüəllifliyi ilə BMT-nin İnsan Hüquqları Şurası çərçivəsində mina qurbanlarının hüquqlarının müdafiəsini tələb edən xüsusi qətnamə layihəsi irəli sürüb. Xarici İşlər Nazirliyi 4 aprel – Beynəlxalq Mina Maarifləndirilməsi və Minalardan Təmizlənməsinə Yardım Günü çərçivəsində Ermənistanı bir daha beynəlxalq humanitar hüquq çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əməl etməyə, Azərbaycan ərazisinə kütləvi şəkildə yerləşdirdiyi minalarla bağlı dəqiq məlumat verməyə çağırıb.
Təcavüzkar ölkə hərbi əməliyyatlar zamanı və atəşkəs dövründə beynəlxalq səviyyədə qadağan olunmuş “sürpriz mina”lardan, kasetli bombalardan istifadə edib. Rəsmi Bakı Piyadalar Əleyhinə Minaların Qadağan Olunması, habelə Kasetli Silahların Qadağan Edilməsi beynəlxalq kampaniyaları çərçivəsində bu faktları dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırıb. Minalı ərazilərlə bağlı Ermənistanın etirafları bu ölkənin beynəlxalq humanitar hüquq normaları və prinsiplərinə zidd fəaliyyət göstərdiyini nümayiş etdirir. Söhbət ilk olaraq, 1949-cu il tarixli Cenevrə Konvensiyasının 1 saylı Əlavə Protokolundan, 10 oktyabr 1980-ci ildə BMT çərçivəsində “Həddindən artıq xəsarətlər yetirən və ya hədəf seçə bilməyən hesab edilən müəyyən adi silahların qadağan edilməsi və ya məhdudlaşdırılması haqqında” Konvensiyadan və onun 1, 2, 3 saylı protokollarından, 1997-ci il 18 sentyabr tarixli “Piyadalar əleyhinə minaların tətbiqinin yayılmasının, istehsalının və verilməsinin qadağan olunması və onların məhv edilməsi haqqında” Konvensiyadan gedir. Ermənistanın beynəlxalq hüquqi xarakter daşıyan həmin sənədlərə etinadsızlığı müharibə cinayəti kimi tövsif edilməlidir.
Ötən dövrdə qarşı tərəfin mina xəritələrinin məhdud bir hissəsini Azərbaycana təqdim etmək məcburiyyətində qalması isə rəsmi Bakının bu istiqamətdə apardığı ardıcıl təbliğati-diplomatik fəaliyyətin nəticəsi olub. Faktiki olaraq, Ermənistan bununla beynəlxalq miqyasda müharibə cinayətləri törətdiyini, hərbi təmas nöqtələrindən kənar əraziləri belə minaladığını, mülki əhalini kütləvi qətlə yetirmək məqsədi güddüyünü etiraf edib. Ermənistanın qeyri-dəqiq mina xəritələrini Azərbaycana təqdim etməklə beynəlxalq ictimaiyyətin gözündən pərdə asmağa çalışır, sülh və etimad quruculuğu prosesində səmimi şəkildə maraqlı olmadığını göstərir.
Respublikamız dünyada münaqişələrin və mina fəsadlarının artmasını nəzərə alaraq humanitar minatəmizləmənin BMT-nin qlobal 18-ci Dayanıqlı İnkişaf Məqsədi kimi təsbit edilməsi təşəbbüsü ilə çıxış edib. 2023-cü ildə ölkəmiz Qoşulmama Hərəkatında Minaların Təsirinə Məruz Qalmış Ölkələrin Həmfikirlər Qrupunun yaradılması ideyasını irəli sürüb və bunun üzərində fəal iş aparır.. Azərbaycan irəli sürdüyü təşəbbüslə, eyni zamanda, bu və digər müharibə cinayətlərinə görə Ermənistanın cəzalandırılmasına nail olmağa çalışır.
MTM Analitik Qrup